همه خاتون‌های سینمای ایران!!

اکران همزمان چهار فیلم از الناز شاکردوست، پدیده قابل توجه این روزهای سینمای ماست. آیا او تنها ملکه سینمای ایران در این دهه است؟
«فاصله»، «از ما بهترون»، «کارناوال مرگ»، «باد در علفزار می‌پیچد» و «قلب یخی» چهار فیلم و یک سریال ویدئویی خانگی. شاکردوست بی اغراق بر سر در همه سینماهای این مملکت هست و در سه تای آنها نقش اول است. این اتفاق فارغ از توانایی این بازیگر 26 ساله و همزمان شدن اتفاقی اکران فیلم‌هایش، اتفاق کم نظیری در سینماست. شاید در دوره ای گلزار و حیایی این طور بودند. اما شاکردوست یک بازیگر زن است که پرکار بودنش بیشتر به چشم می‌آید. البته در این سی سال اخیر بازیگران زنی بوده اند که توانسته اند بیل بوردها و سر در سینماها را در اختیار بگیرند؛ از افسانه بایگان دهه 60 تا نیکی کریمی‌ دهه 70 و حالا شاکردوست. در این پرونده سراغ بازیگران زنی رفته ایم که در این سال‌ها در قامت نقش اول در فیلم‌ها حضوری مستمر داشته اند و بعد هم به بررسی کارهای شاکردوست و میزان تاثیرش بر فروش فیلم‌ها پرداخته ایم.

دهه60- افسانه بایگان
عصر بی ستاره
او با یک نقش فوق العاده کارش را شروع کرد. «نقش ترکان خاتون» در سربداران کافی بود تا افسانه بایگان آنقدر دیده شود که بعد از آن به شکل مطلق به مدت یک دهه تبدیل به سوپراستار سینمای ایران شود؛ آن هم در دورانی که خبری از ستاره‌سازی و این جور چیزها نبود، او درست در دهه ای که همه چیز تحت تاثیر جنگ و تبعات آن بود، توانست به گیشه سینماها رونق دهد و فیلم‌هایش را یک تنه تبدیل به فیلم‌های پرفروش سال کند؛ فیلم‌هایی که به نام بایگان شناخته می‌شدند؛ حتی در آن سال‌ها خیلی‌ها بدون توجه به نام فیلم و و فقط به واسطه حضور افسانه بایگان، فیلمی ‌را انتخاب می‌کردند و به سینما می‌رفتند و حتی وقتی می‌خواستند آن را به دوستان و آشنایان خود سفارش کنند بی توجه به نام فیلم می‌گفتند همین فیلم جدید افسانه بایگان.او به همین واسطه روزهای پرکاری را در آن سالها تجربه کرد. بازی در فیلم «گمشده» مهدی صباغ زاده و دیده شدن ترکان خاتون بدون آن گریم و لباس‌های تاریخی سربداران و در فیلمی‌ شهری، خیلی‌ها را مشتاق تماشای «گمشده» صباغ زاده کرد؛ فیلمی ‌که درآن سال‌ها تکانی حسابی به گیشه داد و توانست به فروش خوبی دست پیدا کند. بعد از آن و در سال 65 افسانه بایگان تقریبا هر روز سر کار بود. او در این سال در چهار فیلم «بگذار زندگی کنم»، «تشکیلات»،‌ «حریم مهرورزی» و «دبیرستان» بازی کرد. فیلم اول او در آن سال‌ها در درجه بندی کیفی، درجه «جیم» گرفت و به همین دلیل از اکران در سینمای ممتاز محروم شد اما با این حال توانست رکورد فروش فیلم درسال اکران خود را بزند. دو فیلم آخر هم جزو فیلم‌های پرفروش سال شدند. او در سال 66 هم پرکار بود و سه فیلم دیگر هم در این سال به کارنامه اش اضافه کرد؛ فیلم‌های چون «طوبی»، «گل مریم» و «مکافات». اما بعد از آن در سال 67 فقط در یک فیلم بازی کرد. او بعد از سپری کردن این سال دوباره پرکار شد و در سال 68 در سه فیلم بازی کرد و یک سال بعد هم یکی از بهترین بازی‌هایش را در «دو فیلم با یک بلیت» انجام داد اما حالا اوضاع با چند سال قبل کمی‌ فرق کرده بود، حالا سینمای ایران بازیگر و سوپراستار دیگری رو کرده بود؛ نیکی کریمی.مدت حضور: 28 سال
تعداد سینمایی‌ها: 45 فیلم
پرکارترین سال دردوره سوپراستاری: 1365 با چهار فیلم
پرکارترین سال: 1371 با شش فیلم
ویژگی دوران بازیگری: پس از یک دوره افول با درخشش در فیلم «کافه ستاره» بار دیگرخود را مطرح کرد و دوباره به سطح اول بازیگری برگشت.
افتخارات دوران بازیگری: سه بار کاندیدای ردیافت سیمرغ بلورین بازیگر زن از جشنواره فجر برای «دو فیلم با یک بلیت»، «کافه ستاره» و «کنعان» و برنده دیپلم افتخار از جشنواره چهاردهم برای فیلم «خواهران غریب»
به یادماندنی ترین نقش: ستاره درفیلم «کافه ستاره»
دیگر فعالیت‌ها در سینما: طراح صحنه و لباس در فیلم «شکوه بازگشت»

دهه 70- نیکی کریمی
در قرق عروس سینما
20 سال حضور در سطح اول بازیگری و داشتن پیشنهادهای متنوع و کاهش پیدا نکردن دستمزدش کافی است تا نشان دهد که نیکی کریمی‌ همچنان در بین کارگردان‌های سینما هواخواهان زیادی دارد؛ هرچند او در این سال‌ها در فیلم‌های به مراتب پایین‌تر از سطحش بازی کرده؛ فیلم‌هایی هم که اتفاقا با حضور او توفیقی در گیشه پیدا نکرده اند. او درست در دوران پوست اندازی سینمای ایران و در دورانی که جامعه شرایط جدید بعد از جنگ را تجربه می‌کرد به یکباره با فیلمی ‌چون «عروس» که در آن سال‌ها فیلمی ‌متفاوت و خارج از چهارچوب‌های شناخته شده سینمای دهه 60 محسوب می‌شد، ظهور کرد. بازی در این فیلم و فروش سرسام آور آن در آن سال‌ها موجب شد تا سینمای ایران صاحب سوپراستار جدیدی به نام نیکی کریمی ‌شود؛ کسی که باحضورش خاطره افسانه بایگان را از اذهان پاک کرد. او بعد از عروس با وجود پیشنهادهای زیادی که داشت در حد فاصل سال 69 تا 73 فقط در سه فیلم «ردپای گرگ»، «سارا» و «پری» بازی  کرد.
حضور در فیلم‌های بزرگانی چون کیمیایی و مهرجویی و درخشش او در دو فیلم آخری برای تثبیت جایگاه هنری و .. کریمی‌ کافی بود. حجم بالای پیشنهادهای خوب برای حضور او در فیلم‌های مختلف و اشتیاق کارگردانان صاحب نام برای همکاری با نیکی کریمی ‌کافی بود تا او در سال 74 به اندازه چهار سال گذشته کار کند و آرام آرام تبدیل به بازیگری پرکار شود. او دراین سال در دو فیلم از ابراهیم حاتمی‌کیا، «برج مینو» و «بوی پیراهن یوسف» بازی کرد و فیلم «سایه به سایه» را هم در این سال بازی کرد. او تلافی این پرکاری را سال بعدش درآورد و در هیچ فیلمی‌ بازی نکرد. او سال 1386 در همکاری دوباره ای با بهروز افخمی ‌در فیلم «جهان پهلوان تختی» همکاری کرد. اما «روانی» داریوش فرهنگ با حضور او، خسرو شکیبایی و پرویز پرستویی قرار بود تکان دهنده گیشه در آن سال باشد که این اتفاق نیفتاد و روانی به آن فیلم پرفروشی که گمان می‌کردند، تبدیل نشد. او در این سال نقشی افتخاری هم در فیلم «باد و شقایق» ایفا کرد. درست در همین سال‌ها بود که آرام آرام نام ستاره جدید دیگری با نام «هدیه تهرانی» در کنار نام او شنیده می‌شد. سال 7 که اتفاقا سال درخشش هدیه تهرانی در جشنواره فجر بود، نیکی کریمی ‌دو فیلم «دو زن» و «سیب سرخ حوا» را به کارنامه اش اضافه کرد. «دوزن» او که اتفاقا اکرانش با «قرمز» هدیه تهرانی هم زمان شده بود، رقابت در گیشه را به این فیلم «تهرانی» واگذار کرد و این زنگ خطر جدید برای خانم سوپراستار بود که حالا یک دهه از حضور پرقدرتش در سینما می‌گذشت. او دهه دوم حضورش را در سینما با بازی در چهار فیلم شروع کرد و به این ترتیب یکی از پرکارترین سال‌های بازیگری او در سال 78 رقم خود. کریمی ‌بعد از این در 27 فیلم سینمایی بازی کرد.
مدت حضور: 20 سال
تعداد سینمایی‌ها: 45 فیلم
پرکارترین سال دردوره سوپراستاری: 1374 با سه فیلم
پرکارترین سال: 1384 با شش فیلم
ویژگی دوران بازیگری: او طی بیست سال حضور در عرصه بازیگری در در هیچ سریالی باز نکرد. البته او حضور در تلویزیون را با تله تئاتر «خرده جنایت‌های زن و شوهری» تجربه کرده است.
افتخارات دوران بازیگری: جوایز بهترین بازیگر از جشنواره جهانی «سن سباستین»، سه قاره نانت، تائورمینا و قاهره...یکبار برنده سیمرغ جشنواره فجر (واکنش پنجم و دیوانه ای از قفس پرید) یک بار برنده تندیس جشن خانه سینما (دو زن) و چهار کاندیداتوری برای سیمرغ جشنواره و تندیس جشن خانه سینما

به یادماندنی ترین نقش: عروس در فیلم «عروس»
دیگر فعالیت‌ها در سینما: کارگردانی فیلم‌های سینمایی «یک شب»، ‌«چند روز بعد» و «روایت» و مستند «داشتن»

 

دهه80- هدیه تهرانی
صورت سنگی آمد
این یک تئوری ثابت شده در سینمای ایران است. بازی در فیلم مسعود کیمیایی و درخشش در آن یعنی تثبیت موقعیت خود در سینمای ایران؛ اتفاقی که در آغاز نیمه دوم دهه 70 برای هدیه تهرانی افتاد. او در «سلطان» درخشید و یک تنه فیلم «غریبانه» را نجات داد؛ فیلمی‌ که در رده بندی کیفی درجه کیفی «جیم» گرفت و از اکران سینماهای ممتاز محروم شد اما با این حال به واسطه حضور هدیه تهرانی فروش آبرومندی کرد. اما بازی در «قرمز» هم برای او جایزه به همراه آورد و هم در گیشه پرفروش شد. شمای تازه زن ایرانی در این فیلم به نوعی تبدیل به شاخصه بارز هدیه تهرانی شد. پرکاری او از همین سال آغاز شد و و تبدیل به گزینه اول کارگردان‌های مختلف شد. «شوکران» و «سیاوش» در سال  77 بازی کرد که فیلم اولی به دلیل طولانی شدن مراحل تولیدش در نوروز سال 80 اکران شد.. تهرانی در این فیلم از پرسونای همیشگی خود آشنایی زدایی کرد. او در سال 87 فقط در دست‌های آلوده بازی کرد و در سال 79 در سه فیلم «آبی»، «پارتی» و «چتری برای دو نفر» بازی کرد. اکران این فیلم‌ها در سال 80 و بعد از شوکران تاثیر زیادی در فروش بالای آنها داشت. سال 80 پرکارترین سال کاری تهرانی بود. اودر این سال در چهار فیلم «خانه ای روی آب»، «دنیا»، «زمانه» و «کاغذ بی خط» بازی کرد. آو در فیلم آخری هم بار دیگر نشان داد یکی از استثناهای تکرار نشدنی بازیگری سینمای ایران است.  تکه کلام «سلام سوسن جون» او هم مدت‌ها تبدیل به تکه کلام خیلی‌ها شده بود. او در سال 1381 هم با بازی در «دختر ایرونی» فیلم پرفروش دیگری را به کارنامه اش اضافه کرد. «چهارشنبه سوری» هم دیگر فیلم موفق کارنامه اوست؛ فیلمی ‌که بار دیگر برایش سیمرغ جشنواره فجر را به ارمغان آورد و یکی از پرفروش‌های سال شد. بعد از این فیلم از بازیگری کناره گیری کرد. او در این سال‌ها در مسئولیت‌های مختلفی مثل طراحی صحنه، دستیاری کارگردان، مجری طرح هم ظاهر شد. بعضی فیلم‌های او مثل «نیوه مانگ» و «نسل جادویش» اصلا اکران نشدند و «شبانه» هم با تاخیری چند ساله اکران شد. همه اینها در کنار هم موجب دوری چند ساله او از سینما شد تا سال قبل که بازی در فیلم علیرضا امینی، «هفت دقیقه تا پاییز» با عقد قرارداد 100 میلیون تومانی پذیرفت؛ فیلمی ‌که برخلاف انتظار فروش خوبی نکرد.
مدت حضور: 14 سال
تعداد سینمایی‌ها: 24 فیلم
پرکارترین سال در دوره سوپراستاری: 1381، 1379، 1377 با سه فیلم
ویژگی دوران بازیگری: او طی این سال با وجود پیشنهادهای مالی بالا حاضر به حضور در هیچ پروژه تلویزیونی نشد. او در این مدت برای بازی در «مختارنامه» و «کلاه پهلوی» پیشنهاد جدی داشت.
افتخارات دوران بازیگری: برنده جایزه بهترین بازیگری از جشنواره‌های جهانی پیونگ یانگ، دو بار برنده سیمرغ جشنواره فجر (قرمز و چهارشنبه سوری) دو بار کاندیداتوری برای سیمرغ جشنواره (هفت دقیقه تا پاییز و پارتی) یک کاندیداتوری برای تندیس جشن خانه سینما (شوکران)
به یادماندنی ترین نقش: سیما ریاحی در فیلم «شوکران»دیگر فعالیت‌ها در سینما: برنامه ریز در فیلم «شیرین»، مجری طرح در فیلم «نیوه مانگ»، طرح لباس در فیلم‌های «نسل جادویی و هفت دقیقه تا پاییز»