«بیش از 44 سینماگر ایرانی تاكنون در جشنواره كن حضور داشته كه عباس كیارستمی با 8 فیلم و محسن مخملباف با 5 فیلم بیشترین حضورها را داشتهاند. هشت داوری و 16 جایزه نیز مجموعا برای سینماگران ایرانی در طول 46 سال حضور سینما و سینماگران ایران در جشنواره كن به دست آمده است.»
به گزارش بخش سینمایی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، در آستانهی برپایی شصتوسومین دورهی جشنوارهی فیلم كن، مروری داریم بر تاریخچهی منتشر شده دربارهی جشنواره كن كه از سوی محمد اطبایی كارشناس امور بینالمللی سینمای ایران منتشر شده است:
مقدمه
كن در منطقهای موسوم به «كوت دازور» (ساحل لاجوردی) درجنوب فرانسه و ساحل دریایی مدیترانه قرار گرفته است.
كن در قرون وسطی وابسته بهخاندان سلطنتی لرن بود و تا ابتدای قرن نوزدهم به شكل یك دهكده كوچك كشاورزی و ماهیگیری باقی ماند. در سال 1834 لرد هنری پیتر بروهام انگلیسی در طی یك دیدار از این دهكده مجذوب زیباییها و طبیعت منطقه و موجب سفر خانوادههای متمول انگلیسی و فرانسوی برای گذراندن تعطیلات شد. با سرازیر شدن توریستها به كن، این شهر بهسرعت رشد كرد و درچند دهه اخیر برگزاری جشنواره فیلم كن شهرتی جهانی برای این شهر بههمراه آورده است. جدا ازجشنواره كن، رویدادهای مختلفی مانند میدم (كنفرانس برای اقتصاد موسیقی)، میپیم (بازار بینالمللی معاملات مستقلات و مسكن) و نمایشگاه جهانی كالاهای بدون مالیات در طول سال اهمیتی دوچندان به كن داده است.
جشنواره كن: تاریخچه، اهمیت و سینمای ایران
جشنواره بینالمللی فیلم كن اكنون بهعنوان مهمترین رویداد سینمایی و حتی هنری جهان در شهریكوچك درجنوب فرانسه برگزار میشود و پیدایش این جشنواره خود داستانی جذاب است. جشنواره «ونیز» از سال 1932 آغاز و مركز توجه سینماگران و سینمادوستان شد، اما زمانه، دوران استیلای فاشیسم در ایتالیا بود. در سال 1938 و در اوج فاشیسم موسولینی، مسوولان جشنواره ونیز برخلاف نظر تماشاگران و حتی هیات داوری، فیلم ضدجنگ «توهم بزرگ» ساخته ژانرنوآر را نادیده گرفته و جایزه بزرگ جشنواره را بهطور مشترك به دو فیلم از آلمان و ایتالیا اعطا كردند. این اتفاق حتی منجر به استعفای اعضای انگلیسی و آمریكایی هیات داوران شد، اما مسوولین فرهنگی دولت «موسولینی» تاب اعطای جایزه به توهم بزرگ را كه بنا بهگفته گوبلز، «دشمن سینمایی درجه یك» لقب گرفته بود را نداشتند. این حركت ونیز موجب تولد جشنواره كن شد و گروهی از سینماگران و منتقدین فرانسوی، دولت آن كشور را تحت فشار برپایی یك جشنواره فیلم قرار دادند كه در راس آنان فیلیپ ارلانژه، روبر فاورله بره (كه تا سالها مدیریت جشنواره كن را برعهده داشت) و لویی لومیر این حركت را راهبری میكردند. سرانجام دولت فرانسه به برپایی جشنواره رای موافق داد و بر سر مكان برگزاری بحثهای مختلفی درگرفت كه نهایتا بین دوشهر بیاریتز در ساحل اقیانوس اطلس و كن در دریای مدیترانه، شهر كن انتخاب شد و دلیل ناگفته این انتخاب نه به آبوهوا و طبیعت منطقه كه موافقت مقامات شهرداری كن برای ساخت محلی خاص جشنواره بود. اولین دوره «جشنواره بینالمللی فیلم» در روز اول سپتامبر 1939 آغاز شد و دلیل انتخاب این زمان، استدلال مسوولین شهر برای طولانیتر كردن فصل توریستی برای دوهفته بیشتر در ابتدای پاییز بود. اما جشنواره كن تنها روز افتتاحیه خود را دید چرا كه در روز دوم سپتامبر و آغاز جنگ جهانیدوم، جشنواره بهمدت هفتسال تعطیل شد. در روز 20سپتامبر 1946، اولین دوره واقعی جشنواره كن باردیگر در همان شهر و بنا بر قول همچنان باقیمانده مقامات شهر برای ساخت كاخ جشنواره و باحمایت دو وزارت امورخارجه و آموزشوپرورش فرانسه برگزار شد.
لویی لومیر 82ساله ریاست هیات داوران را بهعهده گرفت و جشنواره، 11فیلم را شایسته دریافت جایزه بزرگ جشنواره دانست. از سال بعد مركز ملی سینمای فرانسه _cnc عهده دار هماهنگی انتخاب فیلم شد و در آن دوران فیلمهای ارایه شده از كشورهای صاحب سینما، بدون انتخاب از طرف مقامات جشنواره دراین رویداد به نمایش گذاشته میشد. علیرغم مشكلات مالی كه حتی مانع برگزاری جشنواره درسال 1950شد، مقامات كن بهقول خود عمل كرده و كاخ كروازت از سال 1952 محل برگزاری جشنواره شد و این مكان هماكنون محل هتل نوگاهیلتون كن است كه بخش پانزده روز كارگردانان در آن برگزار میشود. زمان جشنواره كن در دهه پنجاه به فصل بهار تغییر پیدا كرد كه دلیل آن در رقابت با جشنوارههای برلین و ونیز و دریافت فیلمهای مطرح سینمایی جهان و نیز بهدلیل فصل توریستی ارزیابی شد. در سال 1954، سوزان لازون جواهرساز پاریسی پیشنهاد استفاده از برگ نخل را كه دیگر سمبل شهر و جشنواره شده بود را بهعنوان جایزه داد كه با طرحی از ژانكوكتو، جایزه نخل طلا جایگزین جایزه بزرگ جشنواره از سال 1955 شد و البته جایزه نخلطلای فعلی كن با طرحی از كارولین شوفل _ گروزی مدیر شوپارد از سال 1997 به برندگان اول جشنواره اعطا میشود.
جشنواره كن از ابتدا محل جولان ستارهها و نامهای بزرگ هنر سینما بود و حتی تماشاگران جشنواره نیز عمدتا جهت دیدار این ستارگان و حضور در میهمانیهای پرزرقوبرق جشنواره در هتلها و ویلاها به كن سفر میكردند، اما بهتدریج صنعت سینما، وجه اقتصادی خود را نیز برجشنواره تحمیل كرد و درسال 1959، باحضور ده شركتكننده و برپایی یك پرده كن بر پشت بام كاخ جشنواره، اولین بازار فیلم كن نیز شكل گرفت و از سال 1961 این بازار بخش رسمی از جشنواره بینالمللی فیلم كن شد.
این گروه خود را از پرده سینمای جشنواره آویزان و موجب تعطیلی جشنواره درسال 1968 شدند! این حركات موجب عقبنشینی آندره مارلو و ابقای هانری لانگلوا شد، اما جشنواره كن دیگر به تعطیلی كشیده شده بود. گروه دیگر از فیلمسازان فرانسوی مانند روبرو انریكو و ژاك دو نیول _ والكروز اعتقاد داشتند كه جشنواره كن بهعنوان یك محل برای مناقشات سیاسی از طرف تروفو و گدار مورد سوءاستفاده قرار گرفته است و همراه با گروهی دیگر از فیلمسازان انجمن كارگردانهای فیلم را تشكیل و دومین بخش جنبی كن با عنوان «پانزده روز كارگردانها» یا «دوهفته كارگردانها» از سال 1969 شكل گرفت. جالب آنكه وجهتسمیه این بخش به پانزده روز برگزاریجشنواره بر میگشت كه بعدها 12روز كاهش پیدا كرد اما عنوان این بخش تغییری نكرد.
موریس بسی درسال 1975 تصمیم به اضافهكردن سهبخش غیررقابتی به بخش مسابقه رسمی با عنوانهای «چشمان بارور»، «روح زمانه» و «گذشته كامل» گرفت كه با استقبال همگان روبهرو شد، اما این تعدد بخش قدری شرایط انتخاب و نمایش فیلمها را پیچیده كرده و ژیل ژاكوب دبیر كل جدید كن، هر سه بخش را به یك بخش یعنی نوعی نگاه تغییر داد كه تا امروز نیز پابرجا است.
سینمای ایران در كن
سینمای ایران برای اولین بار با فیلم كورش كبیر ساخته مصطفی فرزانه در بخش مسابقه فیلمهای كوتاه جشنواره كن سال 1961 حضور یافت و پس از آن در دومین حضور درسال 1964، فیلم «طلوعفجر» ساخته احمد فاروقیقاجار در بخش مسابقه فیلمهای كوتاه حضور یافته و جایزه شورای عالی تكنیك را نیز دریافت داشت.
درهمین سال، اولین فیلم بلند ایرانی «شب قوزی» ساخته زندهیاد فرخ غفاری دربخش هفته منتقدین به نمایش درآمد. سینمای ایران پس از شش سال غیبت و درسال 1971 با فیلم «گاو» ساخته داریوش مهرجویی دربخش پانزده روز كارگردانها حضور یافت. مهرجویی در سال بعد نیز یعنی در 1972، فیلم «پستچی» را در بخش پانزده روز كارگردانها به نمایش درآورد. فیلم كوتاه انیمیشن «شهرخاكستری» ساخته فرشید مثقالی، سینمای ایران را درسال 1973 دربخش پانزده روز كارگردانها نمایندگی كرد.
بهرام بیضایی با فیلم «چرتكه تارا» اولین حضور پس از انقلاب ایران را در بخش نوعی نگاه در سال 1980رقم زد و درهمین سال، سهراب شهیدثالث نیز با فیلم «نظم» و البته بهعنوان محصول آلمان در بخش پانزده روز كارگردانها حضور داشت. رافق پویا، فیلم «دفاع ازخلق» را بهعنوان محصول ایران و آمریكا در سال 1981 در بخش پانزده روز كارگردانها به نمایش درآورد و قاسم ابراهیمیان نیز «خواستگاران» را بهعنوان محصول آمریكا درهمان بخش در سال 1988 به جشنواره كن برد. سینمای نوین ایران برای نخستینبار در سال 1991 با فیلم «دركوچههای عشق» ساخته خسرو سینایی در بخش نوعی نگاه حضور یافت. سال 1992 سالی پربار برای سینمای ایران در كن بود. فیلم كوتاه انیمیشن «قلب» ساخته سعید مجاوری در بخش مسابقه فیلمهای كوتاه كن حضور یافت و عباس كیارستمی «زندگی و دیگر هیچ» را در بخش نوعی نگاه به نمایش درآورد و دو جایزه معتبر «جایزه روسلینی» و جایزه «بهترین فیلم بخش نوعی نگاه» را دریافت داشت.
عباس كیارستمی در سال 1993 بر مسند داوری جشنواره كن نشست و سال پس از آن، فیلم «زیر درختان زیتون» را در بخش مسابقه كن به نمایش درآورد. ابراهیم مختاری نیز همان سال، فیلم «زینت» را در بخش هفته منتقدین عرضه كرد. محسن مخملباف نیز در سال 1995 برای نخستینبار به كن پا گذاشت و دو فیلم «نوبت عاشقی» و «سلام سینما» در بخش نوعی نگاه حضور یافت. جعفر پناهی نیز در همین سال با فیلم «بادكنك سفید» به پدیده كن تبدیل شد. این فیلم جایزه معتبر دوربین طلایی، جایزه بهترین فیلم بخش پانزده روز كارگردان را و جایزه فیپرشی (فدراسیون منقدین بینالمللی سینما) را دریافت داشت.
«گبه» ساختهی محسن مخملباف در بخش نوعی نگاه جشنوارهی كن سال 1996 به نمایش در آمد و در سال 1997 سینمای ایران مهمترین جایزه تاریخ سینمای خود، یعنی نخل طلای بهترین فیلم جشنواره را برای «طعم گیلاس» ساختهی عباس كیارستمی دریافت داشت.
امیر نادری نیز در همین سال «ای بی سی منهتن» را به عنوان محصول آمریكا در بخش نوعی نگاه به نمایش درآورد. سمیرا مخملباف نیز در سال 1998 پا به جشنواره كن گذاشت و فیلم «سیب» را در بخش نوع نگاه عرضه داشت. فیلم كوتاه «گناه اول» ساخته فهمیه سرخابی نیز در همین سال در بخش تازه تأسیس سینه فوندانسیون به نمایش درآمد. «قصههای كیش» ساخته ناصر تقوایی، محسن مخملباف و ابوالفضل جلیلی با جنجال بسیار در بخش مسابقه كن به روی پرده رفت.
بهمن قبادی با فیلم «زمانی برای مستی اسبها» در بخش پانزده روز كارگردانها و حسن یكتاپناه با فیلم «جمعه» در بخش نوعی نگاه حضور یافته و به طور مشترك جایزه دوربین طلایی سال 2000 را دریافت داشتند.
عباس كیارستمی با فیلم «ای بی سی آفریقا» در بخش خارج از مسابقه حضور یافت و رضا میركریمی با فیلم بلند «زیر نور ماه» و علیمحمد قاسمی با فیلم كوتاه «غریبه و بومی» در بخش هفته منتقدین سال پرباری را برای سینمای ایران در كن رقم زدند و میركریمی جایزه بهترین فیلم بخش هفته منتقدین را هم گرفت. در سال 2002، عباس كیارستمی با فیلم ده در بخش مسابقه، داریوش مهرجویی با فیلم «بمانی» در بخش نوعی نگاه، بهمن قبادی با فیلم «آوازهای سرزمین مادریام» در بخش نوعی نگاه و دو فیلم كوتاه «چت» ساخته شادمهر راستین و «گیوتین» ساخته بهرام عظیمپور در بخش پانزده روز كارگردانهای جشنواره كن حضور پیدا كردند و قبادی كه داوری بخش دوربین طلایی را به عهده داشت، جایزه فرانسوا شالیه را برای «آوازهای سرزمین مادریام» دریافت كرد.
جعفر پناهی با فیلم «طلای سرخ» جایزه هیأت داوران بخش نوعی نگاه را گرفت و پرویز شهبازی با «نفس عمیق» در بخش پانزده روز كارگردانها و محمد حقیقت با «دو فرشته» در بخش هفته منتقدین سالی موفقیتآمیز را برای سینمای ایران به ارمغان آوردند.
مرجان ساتراپی فیلم «پرسپولیس» را بهعنوان محصول فرانسه در بخش مسابقه و رامین بحرانی فیلمساز ایرانیتبار مقیم آمریكا نیز فیلم «اوراقچی» را بهعنوان محصول آمریكا در بخش پانزده روز كارگردانها به نمایش درآوردند.
در سال 2008، «ترانه تنهایی تهران» ساخته سامان سالور به عنوان تنها فیلم ایرانی برای بخش پانزده روز كارگردانها انتخاب شده است.»
به گزارش خبرنگار ایسنا، در سال 2009 سال گذشته فیلم «بهمن قبادی» با نام «چهكسی از گربههای ایرانی خبر داره؟» بهعنوان تنها نماینده سینمای ایران در بخش رسمی كن در بخش «نوعی نگاه» حضور داشت و فیلم سینمایی «زمزمه با باد» که نخستین فیلم بلند شهرام علیدی است در بخش مسابقه بخش هفتهمنتقدان شصتودومین دوره جشنواره به نمایش درآمد.
و امسال با انتخاب فیلم «رونوشت برابر اصل» در بخش رسمی جشنوارهی كن، عباس كیارستمی برای نهمینبار در جشنوارهی فیلم كن حضور دارد.
تاكنون عباس كیارستمی و فیلمهایش حضورهای متفاوتی در جشنوارهی كن داشتهاند كه مهمترین حضور به سال 1997 برمیگردد كه عباس كیارستمی نخل طلای بهترین فیلم جشنواره كن را برای «طعم گیلاس» گرفت.
عباس كیارستمی در سال 1993 بر مسند داوری جشنواره كن نشست و سالبعد، فیلم «زیر درختان زیتون» را در بخش مسابقه كن به نمایش گذاشت.
در سال 2001 فیلم «ای بی سی آفریقا» در بخش خارج از مسابقه حضور داشت و در سال 2002، فیلم «ده» كیارستمی در بخش مسابقه به نمایش درآمد.
و سال بعد این هنرمند سرشناس ایرانی داوری بخش فیلمهای كوتاه و سینه فوندانسیون را برعهده داشت وسال 2004 فیلم «پنج» را به كن ارایه كرد.
ریاست هیأت داوری جایزه دوربین طلایی و نمایش فیلم سه دقیقهای «گریهها» در سال 2007 در یك مجموعهی فیلم به مناسبت شصتمین دورهی جشنواره كن از جمله حضورهای پررنگ عباس كیارستمی در جشنوارهی فیلم كن بوده است.
و امسال در سال 2010 «رونوشت برابر اصل» اولین اثر كیارستمی كه در خارج از ایران ساخته شده در بخش رسمی كن به نمایش درخواهد آمد.
ژولیت بینوش و ویلیام شیمل در این فیلم بازی كردند که در توسکانی ایتالیا فیلمبرداری شده است.
0 نظرات:
ارسال یک نظر